–
Του Κώστα Κουρούνη
Οι δράσεις «πολιτισμού» στις σύγχρονες αστικοποιημένες περιοχές, δεν περιορίζεται πλέον στις παραδοσιακές επιλογές του 20ου αιώνα, ενός δημοτικού σινεμά και μιας αίθουσας πολλαπλών χρήσεων που μετά από δύο χρόνια δεν μπορεί να πληρώσει ούτε το τηλέφωνο.
Μια πολιτική πολιτισμού που αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε, οφείλει να βασίζεται σε πλαίσιο αρχών και δράσεων με σαφείς στόχους, επεξεργασμένες πολιτικές που κέρδισαν την έγκριση της τοπικής κοινωνίας μέσα από ανοιχτές διαδικασίες διαβούλευσης.
Για τις δράσεις πολιτισμού, ενδεικτικά:
- Δημιουργία και συντήρηση δημόσιων χώρων που ενισχύουν τη συναισθηματική ευεξία, το αίσθημα της ασφάλειας και την εμπέδωση του “ανήκειν”.
- Εξασφάλιση ισορροπίας με το περιβάλλον, για να εντοπίζουμε τις επιμέρους ιδιαιτερότητες των γειτονιών, να τις προστατεύουμε λειτουργικά, να αναδεικνύουμε και αξιοποιούμε τους ευαίσθητους αστικούς και φυσικούς σχηματισμούς.
- Επίτευξη ισορροπίας με την παράδοση του συγκεκριμένου τόπου, με την πολιτιστική κληρονομιά που φέρει το κάθε ξεχωριστό νοικοκυριό από την περιοχή καταγωγής του.
- Δημιουργία φιλόξενων γειτονιών με χαρακτήρα, όπου δένεται η φιλία των γειτόνων, καλλιεργείται η εξωστρέφεια και η αποχή μοναχικές δραστηριότητες.
- Μείωση της κατανάλωσης χρημάτων, ενέργειας και χρόνου μέσα από δράσεις εμπέδωσης της οικονομίας στην κατανάλωση, με την προώθηση λ.χ. της αστικής κινητικότητας και σύγχρονων τεχνολογιών πληροφορικής στη διοίκηση.
Για τα έργα πολιτισμού, ενδεικτικά:
- Υιοθέτηση της επιλογής των πολλών, τοπικών, έργων πολιτισμού μικρής κλίμακας και μικρού κόστους χρήσιμων και προσβάσιμων από όλους, αντί του ενός, απόμακρου, μεγάλου, ακριβού, δυσπρόσιτου και εν τέλει άχρηστου για τους περισσότερους.
- Δημιουργία περιβαλλοντικά ισορροπημένων και φιλόξενων τοπίων μικρής κλίμακας, όπως δροσερές πλατείες και διαδρομές, που καταλήγουν σε θεματικές παιδικές χαρές.
- Ολοκλήρωση και εμπέδωση των σχέσεων με τους όμορους δήμους. Ισχυροποίηση των δεσμών καλής γειτονίας. Ποιοτική, ισότιμη και συχνή επαφή μέσω κοινά επεξεργασμένων καλλιτεχνικών προγραμμάτων.
- Αμοιβαία χρήση των συμπληρωματικών υποδομών όπως των αγορών λιανικής, των υποδομών πολιτισμού, αθλητισμού και αναψυχής.
–
ΟΙ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ
Τα πεζοδρόμια είναι αναπόσπαστο το κομμάτι του δημόσιου χώρου που απευθύνεται αποκλειστικά στον πεζό. Για τις πόλεις που έχουν σαφή προσανατολισμό τον άνθρωπο, το δίκτυο κίνησης των πεζών αποτελεί κεντρικό στοιχείο του σχεδιασμού και βασικό μέλημα των τοπικών αρχών.
Το περπάτημα είναι ο αρχαιότερος, ο πιο δημοκρατικός και ο πιο συνηθισμένος τρόπος μετακίνησης στον κόσμο. Εκτός αυτού, είναι δωρεάν και κάνει καλό και στην υγεία.
Όμως στις περισσότερες ελληνικές πόλεις, οι δρόμοι φαρδαίνουν σε βάρος του πεζοδρόμιου κάνοντας το περπάτημα ανασφαλές. Παράλληλα τα πεζοδρόμια χάνουν την προτεραιότητά τους ακόμα και στο Τεχνικό Πρόγραμμα των Δήμων.
Έτσι, πάνω σε άθλια, ασυντήρητα και στενά πεζοδρόμια, παράνομα και ατιμώρητα (χωρίς κλήση) οχήματα κόβουν το δρόμο στον πεζό σα να του λένε, κάνε στην άκρη, εδώ είναι το βασίλειο των αυτοκινήτων. Και ο πεζός υποχωρεί. Περπατάει λιγότερο και οδηγεί περισσότερο. Μετατρέπεται σε οδηγό.
–
Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Οι εντυπώσεις μας για μια πόλη διαμορφώνονται κυρίως από την ποιότητα των δημόσιων χώρων και τις διαδρομές για πεζούς, δηλαδή τα πεζοδρόμια και τους πεζόδρομους.
Πολλοί λένε ότι τον κόσμο τον φέρνουν τα μαγαζιά. Αλήθεια είναι. Αλλά τους μαγαζάτορες τους φέρνουν οι ευχάριστες διαδρομές και οι ζωντανοί δημόσιοι χώροι στους οποίους έχουν πέσει χρήματα και μεράκι.
Αν δεν είναι ευχάριστοι και καλά συντηρημένοι ή αν προκαλούν το αίσθημα της ανασφάλειας, ο πελάτης δεν επιστρέφει.
Ο σχεδιασμός με προτεραιότητα στον πεζό εκεί που πρέπει, καθώς και η βελτίωση της ποιότητας των πεζοδρομίων όχι μόνο προσελκύει περισσότερους πεζούς αλλά προκαλεί ευχάριστους δημόσιους χώρους όπου οι άνθρωποι θα τους χαίρονται κάθε μέρα. Κάτι που με τη σειρά του φέρνει πελάτες και χρήματα στην τοπική οικονομία και ώθηση στην τοπική απασχόληση.
Φυσικά μιλάμε για τα ζωντανά πεζοδρόμια όπου δίνεται έμφαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων.
–
ΤΟ – ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ – ΠΑΡΑΔΟΞΟ
Όμως οι άνθρωποι περπατούν συνεχώς λιγότερο. Το γιατί συμβαίνει αυτό είναι ένα σοβαρό ερώτημα και δεν μπορούμε να το παρακάμψουμε με αφορισμούς. Η ανάγκη για περπάτημα ανήκει στην οικογένεια των βασικών αναγκών του ανθρώπου και σαν τέτοια, δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί.
Ο κόσμος δεν έγινε πιο τεμπέλης. Αυτό που κάνει τις πόλεις αφιλόξενες για τον πεζό είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού λανθασμένων πολιτικών χρήσεων γης, παρωχημένων προτεραιοτήτων και συνηθέστερα αβασάνιστης αδιαφορίας.
Ενδεικτικά:
- H χωρίς λόγο διασπορά των χρήσεων
- Η παρεμβατική διάσπαση των οργανωμένων κέντρων σε μικρά θνησιγενή «τοπικά κέντρα»,
- H εμμονή στην αμιγή και την αποκλειστική κατοικία,
- O σχεδιασμός των πόλεων με στόχο την εξυπηρέτηση του ΙΧ,
- H απάθεια σε συνδυασμό με την άγνοια των δημοτικών αρχών,
Όλα αυτά φέρνουν τον πεζό σε απόγνωση, υποχωρεί, περπατάει λιγότερο, οδηγεί περισσότερο και, όπως είπαμε πιο πάνω, μετατρέπεται σε οδηγό.
Διότι πολιτισμός είναι οι αξιοπρεπείς διαδρομές πεζών, οι θελκτικοί δημόσιοι χώροι, η τόνωση της τοπικής οικονομίας, της αισιοδοξίας των πολιτών και της ελκυστικότητας της αγοράς ακινήτων.
Πολιτισμός δηλαδή, δεν είναι παρά η ποιότητα της καθημερινότητας του πολίτη.
–
Κώστας Κουρούνης
Πολιτικός Μηχανικός πολεοδόμος MEng/1985
