Αρχαίοι θησαυροί στα έγκατα του Γιαβάσειου!

Κίονες, επιτύμβιες στήλες, υπολείμματα υστερορωμαικής εποχής, δεξαμενές, τοίχοι σπιτιών… «Η αλήθεια είναι ότι δεν είδαμε και πολλά», λέει ο Γιώργος Μιχαλόπουλος, αρχαιολόγος στην Γ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. «Οι έρευνες δεν έχουν ολοκληρωθεί. Αν σκάβαμε κι άλλο, θα βρίσκαμε κι άλλες περιόδους»!

Ρεπορτάζ: ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΑΓΟΥ

Τα… ξανάθαψαν ελλείψει χρημάτων!

Το κράτος δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να αποθηκεύσει και να συντηρήσει αυτά τα αρχαία. Η αρχαιολογική εταιρεία δεν έχει προσωπικό, λεφτά… δεν υπάρχουν κι έτσι οι ειδικοί, αφού πέρασαν μια διπλή στρώση με γεωύφασμα και λεπτή άμμο τα αρχαία –όπως προβλέπεται σε αυτές τις περιπτώσεις- έριξαν από πάνω τους τσιμέντο. «Δεν πειράζει, είναι ο καλύτερος τρόπος να συντηρηθούν», μας εξήγησε ο αρχαιολόγος κ. Μιχαλόπουλος. «Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να μείνουν ανέπαφα και να ξαναβρεθούν ακμαία, σε άριστη κατάσταση σε επόμενη εκσκαφή.

Πώς έγινε η ανακάλυψη

Ο Δήμος Αγίας Παρασκευής έχει στην κατοχή του το Γιαβάσειο, ένα ακίνητο επί της οδού Ερμού 76 και Αγίας Ειρήνης 29, στο κέντρο της Αθήνας, το οποίο περιήλθε στην κυριότητα του Δήμου από δωρεά του Γεωργίου Ανδρέα Γιαβάση. Η διαθήκη του ανοίχτηκε το 1964, το τελευταίο κομμάτι του κτιρίου όμως αγοράστηκε από τον Δήμο της Αγίας Παρασκευής το 2007.

Το κτίριο που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο με το ΦΕΚ 349Δ στις 19-7-1985, είναι κατασκευασμένο από τοιχοποιία -πέτρα, στέγη από κεραμίδια και μεσοπάτωμα από ξύλο και βρίσκεται σε οικόπεδο 373 τ.μ.

Το Γιαβάσειο φαίνεται ότι κτίστηκε περίπου στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Μέχρι και μετά τους πολέμους, χρησιμοποιήθηκε ως ξενοδοχείο και αργότερα, ως το 2000, στο ισόγειό του λειτούργησαν ένα φωτογραφείο και ένα υποδηματοποιείο. Στη συνέχεια, το κτίριο έδειξε πια έντονα τα σημάδια του γήρατός του. Το ξύπνημα του εγκέλαδου στα έγκατα της Αττικής γης τον Σεπτέμβριο του 1999, επιβάρυνε ακόμη περισσότερο το γερασμένο «σώμα» του Γιαβάσειου. Το κτίριο της οδού Ερμού, κατάντησε ένα ερείπιο γεμάτο σκουπίδια, στο οποίο έβρισκαν προσωρινή στέγη ναρκομανείς, άποροι και αρουραίοι. Αφημένο στην τύχη του, αφού ο Δήμος Αγίας Παρασκευής δεν είχε κάποιο σαφές σχέδιο για εκείνο -άλλωστε η κατασκευή του θα κόστιζε εξαιρετικά μεγάλα ποσά- καταστράφηκε ολοσχερώς στις αρχές της περσινής χρονιάς, μετά από 3 πυρκαγιές που -από άγνωστη, επίσημα, αιτία- καταστράφηκε ολοκληρωτικά.

Δύο τοίχοι στον αέρα

Από το κτίριο δεν έμεινε σχεδόν τίποτα. Μόνο δύο τοίχοι αντικριστοί και κυριολεκτικά κομμένοι στη μέση! Η αντιστήριξή τους ήταν θέμα ζωτικής σημασίας, όχι για την επιβίωση του κτιρίου, αλλά των ανθρώπων. Οι ειδικοί έλεγαν ότι ακόμη κι ένας δυνατός αέρας ήταν δυνατόν να έριχνε ένα κομμάτι από αυτά που κρέμονταν στον αέρα και να σκότωνε άνθρωπο -είτε κάποιον περαστικό, είτε κάποιον που βρισκόταν μέσα. Το κουφάρι του Γιαβάσειου «φιλοξενούσε» πολλούς άστεγους.

Η αρχή των εργασιών

Μετά τις πυρκαγιές, πραγματοποιήθηκαν αυτοψίες από την Πολεοδομία του Δήμου Αθηναίων, η οποία έκρινε το κτίριο εξαιρετικά επικίνδυνο και επέβαλλε άμεση αποκατάσταση. Η Πολεοδομία μάλιστα, έδωσε προθεσμία 10 ημερών για να ληφθούν μέτρα προστασίας. Η έκθεσή της, ζητούσε να καθαριστεί ο χώρος από τα αιωρούμενα δομικά στοιχεία, να πεταχτούν και να στηριχτούν οι δύο τοίχοι χωρίς να θιγεί η τοιχοποιία. «Μας ζήτησαν να βρούμε τρόπο να το στηρίξουμε χωρίς να επέμβουμε στο «σώμα» του», μας λέει ο αρχιτέκτονας Νίκος Θεοδωρίδης, υπάλληλος του Δήμου, ο οποίος ανέλαβε την επίβλεψη του έργου. «Ο τοίχος έπρεπε να μείνει όπως όταν χτίστηκε, με εκείνα τα υλικά, να μην αλλοιωθεί η όψη του».

Η απ’ ευθείας ανάθεση

«Από το 1984, οπότε εργάζομαι στο Δήμο, είναι η πιο επικίνδυνη δουλειά που έχω αναλάβει», λέει ο κ. Θεοδωρίδης. «Ο φόβος μη προκληθεί ατύχημα ήταν μεγάλος, ζούσαμε με το άγχος ότι από στιγμή σε στιγμή θα έπεφτε κάποιο ντουβάρι που θα σκότωνε και θα μας έστελνε φυλακή».

Τότε ήταν που ο δήμαρχος έκανε τη μεγαλύτερη απ’ ευθείας ανάθεση στην ιστορία του συγκεκριμένου Δήμου, κόστους 230.000 ευρώ. Η ανάθεση έγινε μέσα στον Αύγουστο του 2013 την περίοδο που πολλοί από του δημοτικούς συμβούλους έλειπαν σε διακοπές και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από όλες τις Παρατάξεις. Πρόκειται για μία ανάθεση που συζητιέται ακόμη και τώρα, κάτι που χρεώνεται στον Βασίλη Ζορμπά ως ένα από τα μεγαλύτερά του λάθη. Το έργο ανέλαβε η κατασκευαστική εταιρεία «Μολυμπάκης και ΣΙΑ Α.Ε.»

Οι εξηγήσεις

«Γνωρίζαμε ότι το ποσόν είναι μεγάλο, ξέραμε πολύ καλά ότι οι μειοψηφίες θα μας αμφισβητούσαν, παρ’ όλα αυτά προτιμήσαμε να εξασφαλίσουμε το να μην έχουμε θύματα από αστική και ποινική ευθύνη, παρά το να μην υποστούμε κριτική», μας λέει ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών και Πολεοδομίας Κώστας Τσιαμπάς. «Ήταν ένα εγκαταλελειμμένο κληροδότημα και έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα, μόνο με τη διαδικασία του κατεπείγοντος μπορούσαμε να προχωρήσουμε. Έπρεπε να σώσουμε ανθρώπινες ζωές αλλά κι εμάς από τη φυλακή. Κατά τη διάρκεια του έργου, κάλεσα τη μείζονα και την ελάσσονα μειοψηφίες στα έργα, τους ζήτησα να ελέγξουν τα τιμολόγια και τις εργασίες. Κανείς δεν εμφανίστηκε ποτέ. Άρα, ο μοναδικός στόχος όλης αυτής της συκοφαντίας ήταν η αντιπολίτευση, η κόντρα και όχι η ουσία», λέει ο κ. Τσιαμπάς. «Τώρα που το έργο τελείωσε και όλοι έχουμε τη συνείδησή μας ήσυχη, νομίζω ότι χρειάζονται πολλές συγγνώμες σε μένα προσωπικά αλλά και στην Τεχνική Υπηρεσία ολόκληρη».

Ζητήσαμε από τον Νίκο Θεοδωρίδη να μας εξηγήσει πού ξοδεύτηκε αυτό το μεγάλο ποσόν. «Καταρχάς, σχετικά με την απ’ ευθείας ανάθεση, να σας πω ότι υπάρχει ο νόμος 3852/10 (παρ. 2 άρθρο 58 και παρ. Δ, άρθρο 72), που επιτρέπει τις απ’ ευθείας αναθέσεις σε τέτοιες περιπτώσεις, χωρίς διαγωνισμούς. Τώρα, όσον αφορά το κόστος, να σας ενημερώσω ότι ισχύει συγκεκριμένο τιμολόγιο για τα υλικά που χρησιμοποιούνται στα έργα και τις κατασκευές του Δημοσίου. Μακάρι να μπορούσαμε να πάρουμε προσφορές ή να βγαίναμε στην αγορά και να ψάχναμε τις καλύτερες τιμές. Το σίδερο, παραδείγματος χάριν, που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στις εργασίες, μπορείς να το βρεις με ένα ευρώ, αλλά το «τιμολόγιο Σουφλιά» (ονομάζεται έτσι γιατί ψηφίστηκε επί υπουργίας Σουφλιά), επιβάλλει να το αγοράσουμε με 2,80 ευρώ. Μόνο τα σίδερα που χρειάστηκαν για την αντιστήριξη των τοίχων κόστισαν 150.000 ευρώ. Ήταν πράγματι ατυχία για τον Δήμο της Αγίας Παρασκευής να δώσει τόσα χρήματα, αλλά δε γινόταν διαφορετικά. Να κάνουμε τον σταυρό μας που δεν τραυματίστηκε ούτε εργάτης».

Σαν το… γιοφύρι της Άρτας

Το έργο ξεκίνησε στις 24 Σεπτεμβρίου του 2013 και τελείωσε πριν από λίγες μέρες, στις 26 Ιουνίου αυτής της χρονιάς. Η ολοκλήρωση της αντιστήριξης των δύο τοίχων, χρειάστηκε να πάρει πολλές φορές έγκριση για παράταση από το Δημοτικό Συμβούλιο. «Υπήρξαν παράπονα για τις καθυστερήσεις και αμφισβητήσεις από τους πάντες αλλά εμείς ξέραμε ότι αν περιμέναμε, οι εργασίες θα διαρκούσαν άλλα δυο χρόνια», λέει ο κ. Θεοδωρίδης. «Οι φορείς από τους οποίους έπρεπε να πάρουμε εγκρίσεις εργασιών ήταν το τμήμα επικινδύνων της Πολεοδομίας Αθηνών, η Εφορεία νεότερων μνημείων, η Γ’ Εφορεία κλασσικών αρχαιοτήτων, η Γ’ Εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων, έπρεπε να πάρουμε άδειες ακόμη και από την Τροχαία, καθώς και από την Αστυνομία της Αθήνας (συνολικά 30 άδειες) γιατί οι εργασίες έπρεπε να γίνουν νυχτερινές ώρες. Στο τέλος και για 8 μέρες χρειάστηκε να κλείσει η μισή Ερμού από τα μεσάνυχτα ως τις 6 το πρωί».

Οι δυσκολίες

Η αποκομιδή των δομικών στοιχείων μετά την καταστροφή του κτιρίου έγινε με τα χέρια και με καρότσια. Οι κάδοι γέμιζαν και το βράδυ ερχόταν φορτηγό και τα μάζευε. Δύο ολόκληρους μήνες διήρκησε η αποκομιδή. Όλα έγιναν με ιδιαίτερη δυσκολία. Η οδός Ερμού, δε μπορούσε να «κλείσει» και να διακοπεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων σε ένα τόσο νευραλγικό σημείο του κέντρου της Αθήνας και το πίσω μέρος του κτιρίου, «βλέπει» στο πολύ στενό δρομάκι της Αγίας Ειρήνης, από το οποίο μετά βίας χωράει κανονικό αυτοκίνητο. Μετά άρχισαν οι εκσκαφές, στις οποίες παρών ήταν πάντα ο αρχαιολόγος της Γ’ Εφορείας προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων, Γιώργος Μιχαλόπουλος. «Στο πλαίσιο της αντιστήριξης του διατηρητέου, έπρεπε να στήσουμε 4 τσιμεντένια βάθρα και να τα τοποθετήσουμε μισό μέτρο προς τα κάτω. Έτσι ανακαλύψαμε και τα αρχαία», λέει ο κ. Μιχαλόπουλος. «Τα ευρήματα δεν μου προκαλούν εντύπωση. Όλη η περιοχή είναι γεμάτη από αρχαιότητες, σε όλα τα κτίσματα αυτού του δρόμου γίνονται εργασίες ανασκαφής, εξ ου κι η παρουσία μας εκεί».

Όταν το κτίριο πουληθεί ή νοικιαστεί προκειμένου να κατασκευαστεί από την αρχή, θα πρέπει καταρχάς να κρατήσει τους τοίχους στηριγμένους όπως είναι τώρα -ξοδεύτηκαν άλλωστε πολλά χρήματα για τη στήριξη αυτών των δύο τοίχων- και να γίνουν και πάλι ανασκαφές. Τα αρχαία που θα βρεθούν θα πρέπει να συντηρηθούν. Από πάνω τους θα τοποθετηθεί πιθανότατα τζάμι από το οποίο τα αρχαία θα είναι ορατά.

Ο αρχαιολόγος και λέκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Πάλλης, μάς είπε πάντως, ότι όλη η περιοχή γύρω από την Ακρόπολη ήταν κατοικημένη από τον πέμπτο αιώνα π. Χ. γι αυτό κι εκεί βρίσκονται πάντα ευρήματα. «Οι εποχές είναι χτισμένες η μία πάνω από την άλλη», λέει. «Αν γινόταν ανασκαφή δεκάδων μέτρων θα φτάναμε μέχρι τον κλασική περίοδο».

Οι πρώτες κινήσεις του Β. Ζορμπά

Το κτίριο που είχε υποστεί σημαντικές ζημιές από το σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου του 1999 είχε χαρακτηριστεί ως επιδεκτικό επισκευής αφού βρισκόταν σε πολύ κακή κατάσταση. Ήταν εγκαταλειμμένο για πολλά χρόνια, με στέγη κατεστραμμένη, οροφές υπό κατάρρευση και γεμάτο μπάζα, σκουπίδια και ακαθαρσίες. Ήταν ένα κτίσμα ιδιαίτερα επικίνδυνο, τόσο από κτιριακής πλευράς όσο και από πλευράς δημόσιας υγιεινής.

Το θέμα της επικινδυνότητας του κτιρίου ήταν γνωστό στις εκάστοτε Διοικήσεις εδώ και πολλές δεκαετίες.

Χρόνια συζητείτο το αν και πώς έπρεπε να επισκευαστεί και να δοθεί προς αξιοποίηση.

Ο δήμαρχος Βασίλης Ζορμπάς λίγο καιρό μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, αντιλαμβανόμενος την επιτακτική ανάγκη επισκευής του κτιρίου λόγω των παραγόντων επικινδυνότητας αλλά και λόγω της ανάγκης αξιοποίησης του κληροδοτήματος προς όφελος του Δήμου, ζήτησε από το Υπουργείο Οικονομικών και από το Σώμα Ορκωτών Εκτιμητών (ΣΟΕ),την επ’ αμοιβή εκπόνηση Μελέτης-Έκθεσης Εκτίμησης. Γρήγορα είχε στα χέρια του την έκθεση με αριθμό Φ. 7242/12513/06.09.2012

Το 2012, ο δήμαρχος εισηγήθηκε προς το Δημοτικό Συμβούλιο την έγκριση της αξιοποίησης του κτιρίου σύμφωνα με την προτεινόμενη από το ΣΟΕ ως βέλτιστη λύση,την εκμίσθωση δηλαδή του ακινήτου με τον όρο της επέκτασης, αποκατάστασης και ανακαίνισής του από το μισθωτή, με επιμέλεια και δαπάνες του, υπό την παραδοχή της εκμίσθωσης για χρονική διάρκεια 25 ετών.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών (ΣΟΕ, Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου, ιδιώτες μηχανικοί), για την αποκατάσταση και ανακαίνιση του κτιρίου, το κόστος ανερχόταν στο ποσό του 1.900.000 ευρώ περίπου, ποσό απαγορευτικό για τα οικονομικά του Δήμου -ειδικά την εποχή των δραματικών περικοπών εσόδων και κρατικών επιχορηγήσεων προς τους Δήμους.

Η Μελέτη – Έκθεσης Εκτίμησης του ΣΟΕ ήταν στη διάθεση οποιουδήποτε πολίτη ενδιαφερόταν προκειμένου να λάβει γνώση και να ενημερωθεί. Τότε ενδιαφέρον για την αναστήλωση και την αξιοποίησή του, είχε εκφράσει μόνον ο Δήμος Αθηναίων, ο οποίος μέσω ενός προγράμματος ΕΣΠΑ θα μπορούσε –μεταξύ άλλων διατηρητέων κτιρίων στο κέντρο- να το αναλάμβανε. Για κάποιο λόγο αυτό δεν προχώρησε ποτέ.

Η Γ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων

Η Γ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων είναι Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, της οποίας η αρμοδιότητα ανάγεται σε όλα τα θέματα σχετικά με τη διατήρηση, προστασία και τη φύλαξη των αρχαιοτήτων, την επιστημονική έρευνα, την αποκάλυψη, τη διατήρηση, τη συντήρηση, την ανάδειξη των αρχαιοτήτων και την έκθεσή τους στα Μουσεία, τη μελέτη, τον προγραμματισμό, τη διαχείριση και την εκτέλεση οιουδήποτε αρχαιολογικού έργου συντήρησης, επισκευής, αποκατάστασης, αναστήλωσης, ανάδειξης και διαμόρφωσης των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, καθώς και του φυσικού ή μη περιβάλλοντός τους, την εκτέλεση όλων των ανωτέρω έργων με αυτεπιστασία και απολογιστικά, την επιστημονική μελέτη και δημοσίευση των αρχαιοτήτων, τη διαχείριση των μνημείων των αρχαιολογικών χώρων, των Μουσείων και των Συλλογών, στον χώρο ευθύνης της, που ανήκουν στο κράτος, καθώς και με την εν γένει μέριμνα εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας περί προστασίας των αρχαιοτήτων.

Το προσωπικό της μετέχει στο έργο αυτό, καθώς και στη διεξαγωγή συστηματικών και σωστικών ανασκαφών ή άλλων αρχαιολογικών έργων και ερευνών, στη μελέτη και διοργάνωση των μονίμων και περιοδικών εκθέσεων, στη διαμόρφωση ανάπτυξης και λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, στην οργάνωση, προβολή και λειτουργία των μουσείων, ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες και ανεξάρτητα από την κατανομή τους στα επιμέρους τμήματα.

ΠΗΓΗ: amarysia.gr

—–

Λάβετε ενεργά μέρος στην καθημερινή ενημέρωση του www.aparaskevi-images.gr , στέλνοντας φωτογραφίες, video, ή ένα μήνυμα στο  info@aparaskevi-images.gr

Ή μπείτε στην σελίδα μας στο Facebook  , ή στο Twitter