Βγήκε στη διαβούλευση το νομοσχέδιο για την ηλεκτροκίνηση που αφορά σε αρκετά σημεία και τους δήμους καθώς αυτοί καλούνται να αναπτύξουν με δύο τρόπους την αγορά. Πρώτος βασικός άξονας είναι η υποχρέωση των δήμων να υποστηρίξουν το δίκτυο φόρτισης με χωροθετημένες θέσεις στάθμευσης και σταθμούς. Δεύτερος βασικό άξονας είναι ότι μέρος του στόλους τους πρέπει πια να είναι ηλεκτροκίνητο ενώ και στις προμήθειες μπαίνει κριτήριο διαγωνισμών για τον στόλο των εταιρειών που συμμετέχουν.
Γενικά στο πνεύμα του νόμου αναφέρεται ότι ο τομέας των οδικών μεταφορών αποτελεί την κύρια πηγή ρύπανσης της ατμόσφαιρας, αντιπροσωπεύοντας το 30% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας και το 20% των εκπομπών του θερμοκηπίου. Τα πλέον έντονα προβλήματα ρύπανσης εντοπίζονται στις πυκνοκατοικημένες περιοχές λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας και του μεγάλου πληθυσμού. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ-28) οι αστικές περιοχές συγκεντρώνουν το 72,5% του πληθυσμού. Πρόσφατη μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εκτιμά σε 6,5 εκατ. παγκοσμίως τους θανάτους που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση ετησίως, ενώ στην Ελλάδα η εκτίμηση αφορά 8.500 θανάτους ετησίως, καθιστώντας τη μετάβαση σε μη ρυπογόνες μεταφορές απαραίτητη.
Με τα άρθρα 8,9,και 10 δίνονται κίνητρα και φορολογικού και εργασιακού χαρακτήρα στις επιχειρήσεις, να επενδύσουν στο κατασκευαστικό κομμάτι της ηλκεκτροκίνησης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και την Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, με αυξημένους συντελεστές απόσβεσης στην φορολογία στα νησιά.
Δίνονται και επιπλέον κίνητρα σε επιχειρήσεις να εγκαταστήσουν φορτιστές για δημόσια χρήση στα νησιά.
Με το άρθρο 17 θεσπίζεται μηχανισμός ανάπτυξης των δημοσίως προσβάσιμων υποδομών επαναφόρτισης Η/Ο, καθώς και της παρακολούθησης αυτού, στη βάση του Εθνικού Σχεδίου για την Ηλεκτροκίνηση και των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων που καταρτίζονται από τους δήμους.
Η ανάπτυξη των υποδομών σε επίπεδο ΟΤΑ μπορεί επίσης να γίνει και με ανοιχτές διαγωνιστικές διαδικασίες, δηλαδή με πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς την αγορά να αναλάβει την ανάπτυξη, διαχείριση και λειτουργία υποδομών φόρτισης σε συγκεκριμένα σημεία. Για την καθοδήγηση των δήμων προς τον σκοπό αυτό, προβλέπεται ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα εκδώσει προδιαγραφές για την κατάρτιση της πρόσκλησής αυτής, ενώ ήδη στο νόμο προβλέπονται υποχρεωτικά και δυνητικά κριτήρια αξιολόγησης, όπως, εκτός από το κόστος, η λειτουργική διαθεσιμότητα, η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών κ.λπ..
Τέλος, προς επίλυση ζητημάτων ανεπάρκειας υποδομών φόρτισης Η/Ο σε τοπικό ή τομεακό επίπεδο παρά τις ανωτέρω προβλέψεις, παρέχεται η δυνατότητα στο ίδιο το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να διεξάγει ανοιχτές διαγωνιστικές διαδικασίες, σε περίπτωση που κριθεί αναγκαίο, για την ανάδειξη των επενδυτών που θα αναπτύξουν, διαχειριστούν και λειτουργήσουν σημεία επαναφόρτισης για Η/Ο στις γεωγραφικές ενότητες ή στους τομείς όπου παρατηρείται υστέρηση υποδομών.
Με το άρθρο 18 προβλέπεται η κατάρτιση «Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.)» από τους δήμους, με άλλα λόγια, η εκπόνηση προγραμμάτων χωροθέτησης επαρκούς αριθμού κανονικής ή/και υψηλής ισχύος σημείων επαναφόρτισης Η/Ο και θέσεων στάθμευσης Η/Ο εντός των διοικητικών τους ορίων. Ειδικά οι δήμοι μητροπολιτικών κέντρων, οι μεγάλοι και μεσαίοι ηπειρωτικοί δήμοι, οι δήμοι πρωτευουσών περιφερειακών ενοτήτων, καθώς και οι μεγάλοι και μεσαίοι νησιωτικοί δήμοι, σύμφωνα με το άρθρο 2Α του ν. 3852/2010 (Α’ 87) εκπονούν υποχρεωτικά Σ.Φ.Η.Ο. έως την 31η Μαρτίου 2021.
Προκειμένου να καλυφθούν ολιστικά τα ζητήματα χωροθέτησης και να γίνει ομαλά η ανάπτυξη της χωροθέτησης στάθμευσης των ηλεκτρικών οχημάτων και εγκατάστασης των σημείων επαναφόρτισης Η/Ο, με το σχέδιο νόμου προβλέπεται το ελάχιστο περιεχόμενο των Σ.Φ.Η.Ο., για να καλύπτονται οπωσδήποτε συγκεκριμένες ανάγκες (π.χ. χωροθέτηση θέσεων σε τερματικούς σταθμούς και σημεία δημοτικών και αστικών συγκοινωνιών, χώρους στάθμευσης οχημάτων τροφοδοσίας, πιάτσες ΤΑΞΙ, θέσεις ΑμεΑ). Περαιτέρω, ορίζονται ελάχιστα όρια αριθμού σημείων επαναφόρτισης Η/Ο, αναλογικά με τον πληθυσμό των δήμων, αλλά και ειδικά όρια σε συγκεκριμένα σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όπως στις πιάτσες Ε.Δ.Χ.-ΤΑΞΙ και σε θέσεις ΑμεΑ.
Τέλος, για την ελάφρυνση του βάρους των Δήμων προτείνεται η δυνητική χρηματοδότηση των Σ.Φ.Η.Ο. από τους πόρους του Πράσινου Ταμείου, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3889/2010 (Α’ 182).
Με το άρθρο 19 και ειδικότερα, με την παρ. 1 προβλέπεται η δυνατότητα να καθορίζονται χώροι στάσης- στάθμευσης (πιάτσες) όπου θα προσέρχονται μόνον Η/Ο και στους οποίους θα εγκατασταθούν κατάλληλες υποδομές φόρτισης, ώστε οι οδηγοί αυτών να δύνανται, κατά την αναμονή επιβατών, να κάνουν χρήση των υπηρεσιών επαναφόρτισης.
Με το άρθρο 20 καθορίζονται τα ελάχιστα όρια θέσεων στάθμευσης και σημείων επαναφόρτισης Η/Ο σε θέσεις ΑμεΑ, με σκοπό την εξυπηρέτηση αποκλειστικά από ΑμεΑ και την ομαλή συνολική μετάβαση του πληθυσμού στην ηλεκτροκίνηση. Οι προτεινόµενες διατάξεις εντάσσονται στην προσπάθεια της Πολιτείας για κοινωνική ένταξη και ποιοτική αναβάθµιση της ζωής των ατόµων µε αναπηρία ως συνταγµατικά κατοχυρωµένη υποχρέωσή της.
Με το άρθρο 23 στις περιπτώσεις των νέων κτιρίων θεσπίζονται υποχρεώσεις εγκατάστασης κατάλληλης ηλεκτρολογικής υποδομής συστημάτων καλωδίωσης – όδευσης, δηλαδή σωληνώσεων, οχετών, καναλιών κ.λπ. για τη διέλευση ηλεκτρικών καλωδίων, ώστε να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των υποδομών της ηλεκτροκίνησης και να καλυφθεί η ανάγκη που θα δημιουργηθεί στο εγγύς μέλλον. Σε νέα κτίρια που δεν προορίζονται αποκλειστικά για κατοικία, τα οποία διαθέτουν περισσότερες από δέκα θέσεις στάθμευσης, προβλέπεται η εγκατάσταση κατάλληλης ηλεκτρολογικής υποδομής συστημάτων καλωδίωσης, ώστε κατ’ ελάχιστο μία θέση ανά πέντε θέσεις στάθμευσης να μπορεί σε μεταγενέστερο στάδιο να εφοδιαστεί με σημείο επαναφόρτισης Η/Ο
Με το άρθρο 24 τίθεται υποχρεωτικός ελάχιστος αριθμός θέσεων στάθμευσης με σημείο επαναφόρτισης για τα υφιστάμενα κτίρια που δεν προορίζονται για κατοικία και διαθέτουν περισσότερες των είκοσι θέσεων στάθμευσης οχημάτων, ήτοι η εγκατάσταση κατ’ ελάχιστον μίας θέσης στάθμευσης με σημείο επαναφόρτισης Η/Ο ανά είκοσι θέσεις στάθμευσης. Η συμμόρφωση με το ανωτέρω όριο συντελείται έως την 1η Ιανουαρίου 2023.
Με το άρθρο 25 τίθενται ειδικές υποχρεώσεις για το Δημόσιο και τους φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, ώστε να αποτελέσουν παράδειγμα στο δρόμο προς την ηλεκτρική μετάβαση.
Σε αυτό το πνεύμα θεσπίζεται η υποχρεωτική χωροθέτηση, εγκατάσταση και λειτουργία ελάχιστου αριθμού υποδομών επαναφόρτισης Η/Ο στους χώρους στάθμευσης οχημάτων (είτε κλειστούς είτε ανοιχτούς), όπου στεγάζονται οι υπηρεσίες τους και όπου προβλέπεται ή έχει προβλεφθεί η λειτουργία ή κατασκευή χώρων στάθμευσης κοινής χρήσης, με τους ίδιους όρους που ανωτέρω προβλέπονται για τα νέα και τα υφιστάμενα κτίρια.
Πρόκειται για ρυθμίσεις που καθιστούν πιο απλές τις διαδικασίες εγκατάστασης σημείων επαναφόρτισης Η/Ο σε υφιστάμενα κτίρια και αφορούν στις προϋποθέσεις για την έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας, την υπεύθυνη δήλωση του εγκαταστάτη, τον φάκελο και τις σχετικές γνωστοποιήσεις, αλλά και τα σχετικά με τη σύνδεση στο δίκτυο.
Με το άρθρο 36 ο δημόσιος τομέας καλείται να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη εθνικών αγορών εναλλακτικών καυσίμων και οχημάτων, αφού αντιπροσωπεύει μερίδιο της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών CO2 στις μεταφορές (βλ. στόλους δημοσίων μεταφορών και ιδίως τοπικές μεταφορές με λεωφορεία), με το άρθρο 36 τίθεται το πλαίσιο στόχων για τις δημόσιες προμήθειες οχημάτων και υπηρεσιών, ώστε να ενισχυθεί η προσπάθεια για τη μείωση των ρύπων.
Με το άρθρο 37 ορίζεται το πεδίο εφαρμογής της διείσδυσης καθαρών οχημάτων στις δημόσιες συμβάσεις, ήτοι ορίζεται το είδος των συμβάσεων που υπάγονται στις υποχρεώσεις των οικείων άρθρων του ν. 3982/2011 (Α΄ 143).
Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι οι στόχοι διείσδυσης καταλαμβάνουν τις προμήθειες μέσω:
α) συμβάσεων αγοράς, χρηματοδοτικής μίσθωσης, ενοικίασης ή αγοράς με δόσεις που συνάπτονται από αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς, εφόσον υπόκεινται στην υποχρέωση να εφαρμόζουν τις διαδικασίες για τις προμήθειες που προβλέπονται στο ν. 4412/2016 (Α΄ 147) (οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου),
β) συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΚ) υπ’ αρ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών οδικών επιβατικών μεταφορών καθ’ υπέρβαση του κατώτατου ορίου που καθορίζουν τα κράτη μέλη, αλλά όχι των εφαρμοστέων κατώτατων ορίων που καθορίζονται στην παρ. 4 του άρθρου 5 του εν λόγω κανονισμού,
γ) συμβάσεων παροχής υπηρεσιών που καθορίζονται στον πίνακα 1 του παραρτήματος του παρόντος, εφόσον οι αναθέτουσες αρχές ή αναθέτοντες φορείς υπόκεινται στην υποχρέωση να εφαρμόζουν τις διαδικασίες για τις προμήθειες που προβλέπονται στο ν. 4412/2016 (A΄147) (οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ).
Με τα άρθρα 40 και 41 και ιδίως το παράρτημα που προσαρτάται στο ν. 3982/2011 τίθεται ελάχιστος στόχος 25,3% για ελαφρά οχήματα για τις δύο περιόδους αναφοράς, ήτοι έως το τέλος του 2025 και του 2030 αντίστοιχα. Για τα φορτηγά (κατηγορία οχήματος N2 και N3), ο στόχος αυξάνεται από 8% σε 10%, και για τα λεωφορεία (κατηγορία οχήματος M3), ο στόχος αυξάνεται από 33% σε 47% μεταξύ των δύο περιόδων αναφοράς. Οι στόχοι συνεχίζουν να ισχύουν και μετά το 2030, εάν δεν έχουν τεθεί νέοι στόχοι μέχρι τότε.
Με τα άρθρα 42 έως 44 ορίζεται η διαδικασία υποβολής εκθέσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόοδο διείσδυσης των καθαρών οχημάτων στο στόλο, καταργούνται διατάξεις του ν. 3982/2011 και προβλέπεται η έναρξη εφαρμογής των υποχρεώσεων. Συγκεκριμένα, οι διατάξεις που προτείνονται εφαρμόζονται μόνο σε συμβάσεις για τις οποίες η προκήρυξη διαγωνισμού απεστάλη μετά τις 2.8.2021 ή, αν δεν προβλέπεται προκήρυξη διαγωνισμού, όταν η αναθέτουσα αρχή ή ο αναθέτων φορέας έχει κινήσει τη διαδικασία προμήθειας μετά την εν λόγω ημερομηνία.
Με το άρθρο 47 σύμφωνα με την υπ’ αρ. 23/2018 Ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και τα πορίσματα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ο σημαντικότερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Περαιτέρω, σύμφωνα και με την Οδηγία 2008/50/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη (L 152), τα κράτη – μέλη οφείλουν να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για τη διατήρηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, όταν είναι καλή, και τη βελτίωσή της στις άλλες περιπτώσεις.
Με το άρθρο 48 προβλέπονται κριτήρια ανάθεσης και ποιοτικής επιλογής στις δημόσιες συμβάσεις για την προμήθεια οχημάτων και στις δημόσιες συμβάσεις για την προμήθεια υπηρεσιών, η παροχή των οποίων απαιτεί τη χρήση στόλου οχημάτων. Σκοπός είναι η θεσμοθέτηση ακόμα ενός εργαλείου για την επίτευξη των στόχων διείσδυσης της ηλεκτροκίνησης, δεδομένου ότι οι δημόσιες συμβάσεις προμήθειας και υπηρεσιών οχημάτων αντιστοιχούν σε ένα επαρκές μερίδιο της αγοράς και μπορούν να στηρίξουν αγορές καινοτόμων
Οι αναθέτουσες αρχές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των οχημάτων στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης συμβάσεων, και σύμφωνα με το πνεύμα της Οδηγίας 2009/33/ΕΚ σχετικά με την προώθηση καθαρών και ενεργειακώς αποδοτικών οχημάτων οδικών μεταφορών (EL L 120/5) και της τροποποίησης αυτής με την Οδηγία 2019/1161 ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019 (EL L 188/116). Με τις διατάξεις που προτείνονται στόχος είναι να επιτευχθεί η αύξηση του στόλου εταιρικών ηλεκτρικών οχημάτων στις νομικές οντότητες που λαμβάνουν μέρος σε διαγωνισμούς για δημόσιες προμήθειες ηλεκτρικών οχημάτων ή υπηρεσιών.
Προς τον σκοπό αυτό, με τις διατάξεις της παρ. 1, τίθεται ως υποχρεωτικό κριτήριο αξιολόγησης σε διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων προμήθειας οχημάτων, η ύπαρξη ελάχιστου ποσοστού ύψους πέντε τοις εκατό (5%) αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων ή υβριδικών οχημάτων ρύπων έως 50 γρ CO2 επί του συνόλου του στόλου των υποψηφίων. Αρμόδιοι φορείς για την εφαρμογή της διάταξης είναι οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς, κατά την έννοια των διατάξεων του ν. 4412/2016, οι οποίοι υποχρεούνται στις διαδικασίες ανάθεσης προμήθειας οχημάτων να υιοθετούν μικτό κριτήριο ανάθεσης (και όχι αποκλειστικά τη χαμηλότερη τιμή), στο οποίο υποχρεωτικά θα μετέχει (με κατάλληλο συντελεστή βαρύτητας) στην τελική ανάδειξη του επικρατέστερου υποψηφίου η ύπαρξη του ανωτέρω ελάχιστου ποσοστού ηλεκτρικών ή υβριδικών οχημάτων στο στόλο τους. Δεν αποκλείεται η περαιτέρω πριμοδότηση ακόμα πιο αυξημένης συμμετοχής των ηλεκτρικών στο στόλο αυτού (ήτοι άνω του 5%), κατά τις προβλέψεις της διακήρυξης.
Με τις διατάξεις της παρ. 2 τίθεται ως δυνητικό κριτήριο ποιοτικής επιλογής η ύπαρξη τουλάχιστον πέντε τοις εκατό (5%) αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων ή υβριδικών οχημάτων ρύπων έως 50 γρ. CO2 επί του συνόλου του στόλου οικονομικών φορέων που συμμετέχουν σε διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων υπηρεσιών, η παροχή των οποίων απαιτεί στόλο οχημάτων. Περαιτέρω, τίθεται ως υποχρεωτικό κριτήριο ποιοτικής επιλογής ο στόλος των οχημάτων να περιέχει τουλάχιστον ένα αμιγώς ηλεκτρικό όχημα. Αρμόδιοι για την εφαρμογή της διάταξης είναι οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς, κατά την έννοια των διατάξεων του ν. 4412/2016, οι οποίοι έχουν την ευχέρεια (στην πρώτη περίπτωση) και την υποχρέωση (στη δεύτερη περίπτωση) να συμπεριλάβουν τα ανωτέρω κριτήρια ποιοτικής επιλογής στις διακηρύξεις των αντίστοιχων διαδικασιών ανάθεσης.
