Μια «Αλεξάνδρεια της τέχνης» στην Αγία Παρασκευή – Ποιος ήταν ο Αλέξανδρος Ιόλας
Βίλα Ιόλα. Είναι μάλλον το πιο «όμορφο» ερείπιο της Αττικής και ένα από τα πιο όμορφα σε όλη τη χώρα, αν μπορούμε να δεχτούμε αυτή τη φράση παράδοξο. Γιατί η αλήθεια είναι πως η προηγούμενη κατάσταση της βίλας, αυτή στην οποία ήταν «αρτιμελής» και η έκταση των 7 στρεμμάτων έλαμπε διεθνώς χάρις στην αισθητική της και τη σπουδαιότητα της, δημιουργεί μόνο θλίψη σπίτι – μοναδικό έργο τέχνης που χάθηκε οριστικά.Ο Κωνσταντίνος Κουτσούδης, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Αλέξανδρου Ιόλα, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1907. Παιδί μιας ευκατάστατης οικογένειας βαμβακεμπόρων, έκανε σαφείς στο περιβάλλον του από πολύ μικρός τις κλίσεις και το ταλέντο του στις τέχνες. Από πολύ νέος γνωρίζει τον Κωνσταντίνο Καβάφη και τον Κύπριο συγγραφέα και ζωγράφο Νίκο Νικολαΐδη
Το 1927 μετακομίζει στην Αθήνα και γίνεται φίλος, ευεργέτης και προστάτης πολλών μεγάλων προσωπικοτήτων της εποχής. Στην Αθήνα -και μετέπειτα στο Βερολίνο- κάνει και τα πρώτα του μαθήματα στο χορό και τη μουσική. Το ταλέντο του στον χορό τον κάνει κάποια στιγμή πρώτο χορευτή στο Σάλτσμπουργκ ενώ χόρεψε και στις Ηνωμένες Πολιτείες στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης.
Εκεί, στην Αμερική, ήταν που έγινε και πασίγνωστος σε όλο τον κόσμο συλλέκτης. Η φιλία του με τον Τζόρτζιο ντε Κίρικο αλλά και τον Μαγκρίτ και τον Ερνστ, λειτούργησαν ως διαβατήριο για αυτή του τη δραστηριότητα.
Άλλωστε, ένα σοβαρό ατύχημα τον είχε ήδη υποχρεώσει από το 1944 να εγκαταλείψει τον χορό. Εκείνη την εποχή, άνοιξε την πρώτη του γκαλερί στη Νέα Υόρκη και ακολούθησαν κι άλλες σε όλες τις γωνιές του κόσμου, με αποτέλεσμα τη δεκαετία του ’70 να θεωρείται ο κορυφαίος συλλέκτης και γκαλερίστας στον κόσμο.
Βίλα Ιόλα: Η επιλογή για το χτίσιμο στην Αγία Παρασκευή και το άδοξο τέλος
Το 1965 ο Ιόλας και ενώ ήδη κάθεται στην καρέκλα του βασιλιά στον χώρο της συλλογής έργων τέχνης αποφασίζει να μεταφέρει την έδρα του από την «καταιγιστική» Νέα Υόρκη στην ανώνυμη και ήσυχη Αγία Παρασκευή. Έχει ήδη στην κατοχή του μια τεράστια συλλογή έργων αρχαίας γλυπτικής και σύγχρονης τέχνης, την οποία συνεχίζει να χτίζει αδιάκοπα ενώ γίνεται και συνιδρυτής (ένας από τους δέκα) του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, Ζορζ Πομπιντού, στο Παρίσι. Παράλληλα είναι δωρητής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Μητροπολιτικού Μουσείου στη Νέα Υόρκη αλλά και της Εθνικής Πινακοθήκης στην Αθήνα.
Στην Αγία Παρασκευή λοιπόν, σε έναν ήσυχο, ιδιόκτητο χώρο 7 στρεμμάτων ο Ιόλας αποφασίζει να δημιουργήσει τη μυθική του βίλα έκτασης 1.200 τ.μ. με προδιαγραφές μουσείου. Τη Βίλα Ιόλα. Ο Ιόλας, αφήνει πίσω του την κοσμική και glamorous ζωή του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης, τα εγκαίνια και τα πάρτι για να βρεθεί σε ένα ησυχαστήριο σε στην αττική γη.
Όσοι είδαν αυτό το σπίτι από κοντά, αλλά και οι γνώστες λένε πως ολόκληρη η ιστορία της σύγχρονης τέχνης πέρασε μέσα από αυτή την κατοικία η οποία ήταν παράλληλα ένα ανοιχτό μουσείο αλλά και ένας χώρος αφιερωμένος στην αναζήτηση και στη δημιουργία. Υπολογίζεται ότι εκεί φιλοξενήθηκαν 10.000 έργα τέχνης ενώ στο υπόγειο τη βίλας «φιλοξενούνταν» τα εκκεντρικά παπούτσια του συλλέκτη αλλά και η τεράστια συλλογή ρούχων του, η οποία ανάμεσα στα άλλα περιελάβανε και 3.000 πουκάμισα.
Το «μυθικό» σπίτι σχεδίασε ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Έλληνας αρχιτέκτονας, ο οποίος τότε βρισκόταν στο πικ της ακμής του ενώ την πινελιά του στο τέλος έβαλε και ο Γιάννης Τσαρούχης. Για δύο δεκαετίες η βίλα, ο Ιόλας και μαζί και όλοι οι διάσημοι καλεσμένοι του, οι οποίοι παίρνουν απλώς το αεροπλάνο για να έρθουν να πιούν εδώ έναν καφέ για δύο ώρες -βλέπε Τζάνι Βερτσάτσε- ζουν χρυσές στιγμές. Το 1980 ο Ιόλας κατηγορείται για από αρχαιοκαπηλία. Η υπόθεση που δεν πρόλαβε ποτέ να φτάσει στο δικαστήριο γιατί πέθανε.
Αρχίζει να διασύρεται και να απαξιώνεται συστηματικά από το 1983 και έπειτα. Το 1987 χάνει και τη μάχη για τη ζωή νικημένος από τη μεγάλη ασθένεια της εποχής – το AIDS. Έκτοτε η βίλα περνάει σε ταχεία εγκατάλειψη ενώ λεηλατήθηκε και «είδε» πλήθος από τα επώνυμα έργα της -πραγματικοί θησαυροί- να κάνουν φτερά λόγω της αδιαφορίας της Πολιτείας η οποία απαξίωνε για πολλά χρόνια τον συλλέκτη.
Το 1998 η οικία Ιόλα χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού και δύο χρόνια αργότερα Κέντρο Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων από το ΥΠΕΧΩΔΕ . Και παρά τα πλάνα και τις υποσχέσεις, ακόμα τα θεμέλια της συνεχίζουν να ρημάζουν «αβοήθητα».
Πηγή: exploringgreece.tv