Η απόφαση με αρ.760/5.4.2022 του Γ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε κατά πλειοψηφία με πλήρη αιτιολογία ως πολλαπλώς αντισυνταγματικές τις αλλαγές που επέφεραν στον ν.4555/19.7.2018 «Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Εμβάθυνση της Δημοκρατίας – Ενίσχυση της Συμμετοχής – Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των Ο.Τ.Α. -Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι»,ο οποίος ψηφίσθηκε επί υπουργίας Π.Σκουρλέτη, οι ν.4623/9.8.2019, 4625/31.8.2019 και 4635/30.10.2019, οι οποίοι ψηφίσθηκαν επί υπουργίας Π.Θεοδωρικάκου.
Όπως προκύπτει από την περίληψη της απόφασης, οι παραπάνω νόμοι που επενέβησαν με αλλοίωση στον ν.4555/2018 έχουν παραβιάσει αμέσως ή εμμέσως, ευθέως ή εκ πλαγίου, αυτοτελώς ή συνδυαστικά τις ακόλουθες διατάξεις του σώματος του Συντάγματος.
- Το άρθρο 1 παρ.2, κατά το οποίο θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
- Το αρ.4 παρ.1 για την ισότητα των Ελλήνων ενώπιον του νόμου.
- Το αρ.5 παρ.1 για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας με τη συμμετοχή στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας.
- Το αρ.51 παρ.3 για την εκλογή των αντιπροσώπων με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία.
- Το αρ.52, κατά το οποίο η ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης αποτελεί έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, υπό την εγγύηση της Πολιτείας και
- Το αρ. 102 παρ.2 περί της αυτοτέλειας των ΟΤΑ και της εκλογής των αρχών τους με καθολική και μυστική ψηφοφορία.
Η δε παραβίαση των παραπάνω συνταγματικών κανόνων είχε και έχει κατά την απόφαση τα ακόλουθα αποτελέσματα,
- Την παραβίαση των δικαιωμάτων του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
- Την παραβίαση των αρχών της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης της λαϊκής, η οποία αποτελεί έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας και
- Την παραβίαση της ισότητας των όρων του εκλογικού ανταγωνισμού.
Οι παραβιάσεις αυτές συντελέσθηκαν με την μετατροπή με τους παραπάνω νόμους του 2019 των δημοτικών σχετικών πλειοψηφιών ή και μειοψηφιών στο εκλογικό σώμα σε απόλυτες πλειοψηφίες της παράταξης του εκλεγέντος δημάρχου στα όργανα διοίκησης (Οικονομική Επιτροπή, Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, Δ.Σ. νομικών προσώπων). Τούτο δε, συνδυάστηκε με την ευρεία απόσπαση αρμοδιοτήτων από τα Δημοτικά Συμβούλια και μεταφορά τους στα όργανα αυτά.
Όλα δε αυτά, πάντα κατά την απόφαση του ΣτΕ, συνέβησαν μετά τις εκλογές, αν και οι εκλογείς του Μαΐου και Ιουνίου 2019 ψήφισαν εν γνώσει της απλής αναλογικής, της ανάγκης συναινέσεων, αλλά και των τότε αρμοδιοτήτων των Δημοτικών Οργάνων (δημοτικά συμβούλια, επιτροπές κλπ).
Συνεπώς, κατά την απόφαση, αφού δεν δοκιμάστηκε η εφαρμογή της απλής αναλογικής -η οποία καταργήθηκε ουσιαστικά με τον τρόπο αυτό τον Αύγουστο του 2019 και τυπικά τον Ιούνιο του 2021 (ν.4804/2021) με τις κυβερνητικές ψήφους -ούτε λόγοι επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος επέβαλαν την «..τόσο σοβαρή και έντονη επέμβαση του νομοθέτη στη θέληση των εκλογέων…», η οποία και εξ αυτού του λόγου είναι αντισυνταγματική.
Η απόφαση, η οποία αποτελεί κυριολεκτικά κόλαφο για τους εμπνευστές της αλλοίωσης του ν.4555/2018, ακολουθεί την πάγια εκλογική νομολογία του ΣτΕ, την οποία πολύ δύσκολα θα υπερβεί η Ολομέλεια του.
Μάλιστα, η αντισυνταγματικότητα με τη συγκεκριμένη αιτιολογία είχε αναπτυχθεί κατά τη συζήτηση στη Βουλή (Αύγουστος 2019) στη σχετική ένσταση που είχε κατατεθεί από τους Τζανακόπουλο, Ραγκούση (ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ.) και υποστηριχθεί από ΚΙΝΑΛ (Λοβέρδος) και ΜΕΡΑ 25 (Αδαμοπούλου), η οποία όμως απερρίφθη από την πλειοψηφία (ΝΔ).
Το πολιτικό μήνυμα το οποίο και με νομική αιτιολογία πλέον εκπέμπεται είναι αφενός ότι δεν μπορεί ο νομοθέτης κατά το δοκούν να τροποποιεί τα πολιτικά αποτελέσματα των εκλογών εκ των υστέρων και μάλιστα με άμεση ισχύ και αφετέρου ότι χρειαζόμαστε συνεργασίες διοίκησης.
Άλλωστε, συνεργατικά σχήματα κυβέρνησαν την Ελλάδα από τον Νοέμβριο 2011 έως και τον Ιούλιο 2019, στην πιο δύσκολη μεταπολιτευτική περίοδο, το ίδιο συμβαίνει στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη και αυτό θα συμβεί και μετά τις επόμενες εθνικές εκλογές.
Γιατί λοιπόν να μην συμβεί και στους ΟΤΑ ?
ΣΩΤΗΡΗΣ ΑΝ. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΑΠ.
ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ