Με την έναρξη της νέας δημοτικής θητείας να είναι προ των πυλών, το αυτοδιοικητικό ενδιαφέρον εστιάζει στα πρόσωπα που οι Δήμαρχοι θα επιλέξουν για τις διάφορες θέσεις ευθύνης, μεταξύ των οποίων πρωταγωνιστούν οι θέσεις των Αντιδημάρχων.
Το σχετικό θεσμικό πλαίσιο κατά το μεγαλύτερο μέρος του είναι καινούριο και θα εφαρμοστεί πρώτη φορά, καθώς αντικαταστάθηκε από τον Κλεισθένη (ν.4555/2018) και πρόσφατα τροποποιήθηκε από τη νέα Κυβέρνηση (ν.4623/2019). Ταυτόχρονα, σειρά προγενέστερων διατάξεων παραμένουν σε ισχύ.
Ο AIRETOS επιχειρεί να κωδικοποιήσει τι τελικά ισχύει ως προς τις βασικές παραμέτρους που καθορίζουν το ρόλο των Αντιδημάρχων στο σύστημα διακυβέρνησης των Δήμων.
ΠΛΗΘΟΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ
Σύμφωνα με την παρ.2 του αρ.59 του ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του αρ.68 του ν.4555/2018 και εν συνεχεία τροποποιήθηκε από την παρ.2 του αρ.5 του ν.4623/2019, ο αριθμός των Αντιδημάρχων στη νέα δημοτική περίοδο θα εφαρμοστεί ως εξής:
– Σε Δήμους με πληθυσμό έως 5.000 κατοίκους ορίζονται έως 2 Αντιδήμαρχοι, ενώ σε Δήμους με πληθυσμό πάνω από 5.001 και έως 20.000 κατοίκους ορίζονται έως 4.
– Σε Δήμους που έχουν πληθυσμό από 20.001 έως 50.000 κατοίκους ορίζονται έως 5 Αντιδήμαρχοι, ενώ σε Δήμους από 50.001 έως 100.000 κατοίκους ορίζονται έως 6 Αντιδήμαρχοι.
– Σε Δήμους από 100.001 κατοίκους και άνω ορίζονται έως 8 Αντιδήμαρχοι.
– Σε Δήμους που προήλθαν από συνένωση, ο αριθμός των Αντιδημάρχων αυξάνεται κατά 1, εάν ο αριθμός των Δημοτικών Ενοτήτων που συνενώθηκαν είναι από 5 έως και 7, κατά 2 εάν ο αριθμός των Δημοτικών Ενοτήτων είναι από 8 έως και 9 και κατά 3 εάν ο αριθμός των Δημοτικών Ενοτήτων είναι 10 και ανώτερος. Αν, στους νησιωτικούς Δήμους, ο αριθμός των Αντιδημάρχων που ορίζεται βάσει του πληθυσμού είναι μικρότερος από τον αριθμό των Δημοτικών Ενοτήτων, αυτός προσαυξάνεται ισάριθμα, αφού ληφθεί υπόψη η παρ.1 του αρ.207 του ν.3852/2010.
– Στους μικρούς νησιωτικούς Δήμους, κατά την έννοια της περ.στ΄ παρ.1 αρ.2Α ν.3852/2010 ως ισχύει, μπορεί να ορίζεται ένας Αντιδήμαρχος επιπλέον των οριζόμενων σύμφωνα με τα ανωτέρω.
– Στους Δήμους που αναλαμβάνουν τη φιλοξενία του θεσμού “Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης” μπορεί να ορίζεται ένας Αντιδήμαρχος, επιπλέον των οριζομένων κατά τα προηγούμενα, ειδικά για θέματα πολιτισμού και της εν γένει προετοιμασίας της διοργάνωσης και έως το τέλος του έτους της διοργάνωσης του θεσμού.
ΠΟΙΟΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΟΡΙΣΤΟΥΝ
Στην παρ.1 του αρ.59 του Καλλικράτη, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του αρ.68 του Κλεισθένη και εν συνεχεία τροποποιήθηκε από την παρ.2δ του αρ.5 του ν.4623/2019, ορίζεται:
«Αντιδήμαρχοι είναι οι Σύμβουλοι που ορίζει ο Δήμαρχος (…) Αντιδήμαρχος δεν μπορεί να οριστεί Σύμβουλος που ανήκει σε διαφορετική Δημοτική Παράταξη από αυτή του Δημάρχου, εάν ο ορισμός δεν εγκριθεί από την πλειοψηφία των Συμβούλων της Παράταξης στην οποία ανήκει ο Σύμβουλος αυτός. Η ανωτέρω έγκριση δεν ανακαλείται. Αντιδήμαρχος που ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ή διαγράφηκε από την Παράταξή του, ΕΚΠΙΠΤΕΙ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΩΣ από το αξίωμα αυτό.»
Την ίδια στιγμή, η παρ.6 του αρ.66 του Καλλικράτη, όπως αντικαταστάθηκε από το αρ.73 του Κλεισθένη και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε ξανά από την παρ.4α του αρ.114 του ν.4623/2019, προβλέπει:
«(…) ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ Δημοτικός Σύμβουλος ΜΠΟΡΕΙ να ορισθεί ή ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ Αντιδήμαρχος (…)»
Περαιτέρω, ειδικά στην παρ.1 του αρ.207 του ν.3852/2010, όπως τελευταία τροποποιήθηκε με την παρ.2στ’ του αρ.5 του ν.4623/2019, προβλέπεται ότι «στη δημοτική Κοινότητα που εκτείνεται στην εδαφική περιφέρεια ενός νησιού, ο Δήμαρχος ορίζει Αντιδήμαρχο Σύμβουλο ΤΗΣ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑΣ, ο οποίος έχει εκλεγεί στην εκλογική περιφέρεια όπου ανήκει η νησιωτική δημοτική Κοινότητα και σε περίπτωση που δεν υπάρχει στην πλησιέστερη εκλογική περιφέρεια».
ΘΗΤΕΙΑ
Η θητεία των Αντιδημάρχων δεν μπορεί να είναι μικρότερη του 1 έτους. Η ανάκληση του Αντιδημάρχου είναι δυνατή μετά την πάροδο 6 μηνών από τον ορισμό του, με ειδικά αιτιολογημένη Απόφαση του Δημάρχου (παρ.4 αρ.59 ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 αρ.68 ν.4555/2018 και πρόσφατα από την παρ.2γ αρ.5 ν.4623/2019).
ΑΝΤΙΜΙΣΘΙΑ
Οι Αντιδήμαρχοι (αρ.92 ν.3852/2010 όπως τροποποιήθηκε από την παρ.1 αρ.33 ν.4483/2017) λαμβάνουν αντιμισθία, η οποία καταβάλλεται από το Δήμο.
Συγκεκριμένα, οι Αντιδήμαρχοι λαμβάνουν το 50% της αντιμισθίας που αναλογεί στο Δήμαρχο.
Για λεπτομέρειες επί των ποσών βλ. ΕΔΩ .
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ
Ο Δήμαρχος (παρ.1 αρ.59 ν.3852/2010 ως ισχύει) μεταβιβάζει στους Αντιδημάρχους την άσκηση αρμοδιοτήτων ΚΑΘ’ ΥΛΗΝ και ΚΑΤΑ ΤΟΠΟ.
Οι κατά τόπον αρμοδιότητες ασκούνται στα όρια μίας ή περισσοτέρων Δημοτικών Ενοτήτων της παρ.1 του αρ.2 του ν.3852/2010 ως ισχύει.
Στους Αντιδημάρχους (παρ.3 αρ.59 ν.3852/2010 ως ισχύει) εκτός των καθ’ ύλην αρμοδιοτήτων, ο Δήμαρχος μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητες που αφορούν τη Δημοτική ενότητα και ΙΔΙΩΣ: (α) Την ευθύνη της λειτουργίας των δημοτικών Υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένες στη Δημοτική Ενότητα. (β) Την παρακολούθηση της εξέλιξης των έργων και των εργασιών που εκτελούνται στη Δημοτική Ενότητα. (γ) Τη μέριμνα για τη διατήρηση του εξοπλισμού, που βρίσκεται στη Δημοτική Ενότητα, σε κατάσταση καλής λειτουργίας. (δ) Την υπογραφή, με εξουσιοδότηση του Δημάρχου, βεβαιώσεων, πιστοποιητικών και λοιπών διοικητικών εγγράφων τα οποία εκδίδονται από τις δημοτικές Υπηρεσίες που λειτουργούν στα όρια της Δημοτικής Ενότητας. (ε) Τη συνεργασία με τους Προέδρους των Κοινοτήτων για την επίλυση των προβλημάτων τους.
Ειδικά ο Αντιδήμαρχος της παρ.1 του αρ.207 του ν.3852/2010, ως ισχύει, στην Κοινότητα που εκτείνεται στην εδαφική περιφέρεια ενός νησιού, είναι αρμόδιος: (α) για την υλοποίηση των προγραμμάτων τοπικής ανάπτυξης που αναφέρονται στη νησιώτικη Κοινότητα, (β) για την υλοποίηση προγραμμάτων απασχόλησης και τουριστικής προβολής της Κοινότητας, (γ) για την παρακολούθηση της εκπόνησης μελετών, της εκτέλεσης έργων και προμηθειών που αναφέρονται στη Κοινότητα, (δ) ασκεί κάθε άλλη αρμοδιότητα που μπορεί να του μεταβιβάζει με απόφασή του ο Δήμαρχος.
Ο Δήμαρχος μπορεί να μεταβιβάσει οποιαδήποτε αρμοδιότητά του στους Αντιδημάρχους (Γν. ΝΣΚ 421/2009) εκτός από την αρμοδιότητα που έχει ως πειθαρχικός προϊστάμενος των υπαλλήλων του Δήμου, η οποία είναι αμεταβίβαστη(Γν ΝΣΚ 669/ 2002).
Οι αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται πρέπει να αναγράφονται συγκεκριμένα στην Απόφαση του Δημάρχου, προς αποφυγή σύγχυσης ως προς το εύρος αυτών.
Το Υπουργείο Εσωτερικών στην αριθμ.28/2018 Εγκύκλιο αναφέρει πως «Η μεταβίβαση αρμοδιότητας από τον Δήμαρχο στους κατά τόπο Αντιδημάρχους (…), όπως αυτές ορίζονται στην παρ.3 του αρ.59 (…) του ν.3852/2010 όπως αυτές αντικαθίσταται και ισχύουν, δεν αφορούν σε υπογραφή πιστοποιητικών Δημοτολογίου ούτε και βεβαιώσεων μονίμου κατοικίας, επειδή τα εν λόγω δεν εκδίδονται από τις Δημοτικές Ενότητες ούτε από τις Κοινότητες άλλα μόνο από την έδρα του Δήμου.»
ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΥ
Η μεταβίβαση αρμοδιότητας στους Αντιδημάρχους γίνεται με έκδοση διοικητικής πράξης από το Δήμαρχο, η οποία έχει κανονιστικό χαρακτήρα. Η πράξη με την οποία μεταβιβάζεται η αρμοδιότητα, ως κανονιστική, εξακολουθεί να ισχύει έως ότου καταργηθεί από μεταγενέστερη όμοια πράξη. Με την έκδοση της Απόφασης του Δημάρχου, ο Αντιδήμαρχος είναι ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΩΣ ΑΡΜΟΔΙΟΣ για την άσκησή της και για την έκδοση των πράξεων που προβλέπονται, ο δε Δήμαρχος δεν μπορεί να εκδώσει εκείνος πράξη αντί του Αντιδημάρχου (παρ.2 αρ.9 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας). Επίσης, ο Δήμαρχος δεν μπορεί να παρέχει εξουσιοδότηση υπογραφής σε θέματα αρμοδιότητας Αντιδημάρχου, σε άλλο όργανο.
Η Απόφαση του Δημάρχου (παρ.5 αρ.59 ν.3852/2010 ως ισχύει) με την οποία ορίζονται οι Αντιδήμαρχοι και τους μεταβιβάζονται αρμοδιότητες, δημοσιεύεται σε μία ημερήσια εφημερίδα και, αν δεν υπάρχει ημερήσια, σε μια εβδομαδιαία εφημερίδα της πρωτεύουσας του νομού και αναρτάται στην ιστοσελίδα του Δήμου.
Έχει κριθεί, κατά πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι οι Αποφάσεις για τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων ή του δικαιώματος υπογραφής έχουν κανονιστικό χαρακτήρα και απαιτείται δημοσίευση αυτών, κατά το πλήρες περιεχόμενό τους, προκειμένου να αποκτήσουν νόμιμη υπόσταση. Διαφορετικά είναι ανυπόστατες και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα (ΣτΕ 4470/2005, 1417/2004, 5797/1996).
Οι Αποφάσεις αυτές δεν μπορούν να έχουν αναδρομικό χαρακτήρα, αφού με τη δημοσίευση τους αποκτούν εκτελεστότητα και o χρόνος ισχύος της αρχίζει την επομένη έκδοσής τους.
ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ
Ο Αντιδήμαρχος, σύμφωνα με την παρ.1 του αρ.61 του ν.3852/2010, κατά την άσκηση των καθηκόντων του θα πρέπει: (α) να εκπληρώνει ευσυνείδητα τις υποχρεώσεις του και να ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, (β) να σέβεται και να διασφαλίζει τα δικαιώματα των πολιτών και να μεριμνά για την καθολική εκπλήρωση των υποχρεώσεών του προς το Δήμο χωρίς διακρίσεις σε βάρος οποιουδήποτε προσώπου ή του κοινού συμφέροντος, (γ) να δηλώνει κάθε προσωπικό συμφέρον (ιδιοκτησιακό ή οικογενειακό) που έχει σε σχέση με θέματα του Δήμου, (δ) να ενθαρρύνει και να προωθεί κάθε μέτρο που προάγει τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων του και λειτουργίας του Δήμου.
Επιπλέον, ο Αντιδήμαρχος:
– υποχρεούται (παρ.3 αρ.61 ν.3852/2010) να απαντά εγγράφως ή προφορικώς, στα ερωτήματα που του υποβάλλουν τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου μέσα σε 1 μήνα,
– είναι υποχρεωμένος (παρ.4 αρ.61 ν.3852/2010) να υποβάλλει την ετήσια δήλωση για την περιουσιακή του κατάσταση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και να τη δημοσιοποιεί με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Δήμου,
– δεν επιτρέπεται (παρ.5 αρ.61 ν.3852/2010) να απουσιάσει περισσότερο από 30 ημέρες συνολικά κάθε χρόνο, χωρίς άδεια του Δημοτικού Συμβουλίου. H απουσία αυτή μπορεί να παρατείνεται για εξαιρετικούς λόγους, έως 3 μήνες, με άδεια του Συμβουλίου,
– είναι υποχρεωμένος (παρ.6 αρ.61 ν.3852/2010) να κατοικεί στο Δήμο, με εξαίρεση τους αντιδημάρχους των Δήμων των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης.
ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ
Αν ο Αντιδήμαρχος απουσιάζει ή κωλύεται, τις αρμοδιότητές του ασκεί άλλος Αντιδήμαρχος που ορίζεται από τον Δήμαρχο ή, αν δεν έχει οριστεί τέτοιος, ο ίδιος ο Δήμαρχος (παρ.6 αρ.59 ν.3852/2010 ως ισχύει).
www.airetos.gr