Μετά από διαβούλευση ενός μήνα και αναμονή άλλων δεκατριών, εκδόθηκε το προεδρικό διάταγμα που ρυθμίζει τα θέματα των χρήσεων γης ανά την επικράτεια. Όπως αναμενόταν, αυτό το προεδρικό διάταγμα σαν και το παλαιότερο του 1987, εκδόθηκε με εισήγηση του Υπουργού Περιβάλλοντος έχοντας σαν εξουσιοδότηση το άρθρο – «σφήνα» αρ. 15 του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης, που όπως όλοι γνωρίζουν δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια τροπολογία της τελευταίας στιγμής. Θα περίμενε κανείς, προκειμένου να εισηγηθεί ο Υπουργός στον ΠτΔ ένα τόσο σοβαρό για την οικονομία διάταγμα, να εξουσιοδοτείτο από κάποιο εθνικό σχέδιο κατευθύνσεων. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν συνέβη διότι απλούστατα, συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την ακολουθούμενη πολιτική χρήσεων γης, δεν υπάρχουν.
Χωρίς συγκεκριμένες κατευθύνσεις
Θεωρητικά ας δεχθούμε ότι δεν υπάρχει νομικό πρόβλημα και ότι το διάταγμα είναι απολύτως σύννομο. Όμως η έλλειψη συγκεκριμένων κατευθύνσεων για την άσκηση πολιτικής στις χρήσεις γης, αποτελεί ένα σοβαρότατο επιστημονικό κενό που δεν έχει μόνον ακαδημαϊκό ενδιαφέρον. Πρόκειται για την αιτία των γνωστών σε όλους στρεβλώσεων και αυθαιρεσιών που έχει οδηγήσει σε πρωτοφανείς παραδοξότητες, όπως για παράδειγμα την αόριστη και παντελώς αυθαίρετη διαβάθμιση της «όχλησης των χρήσεων».
Λες και τα πολυδιάστατα πολεοδομικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά κάποιας χρήσης, μπορούν να τεθούν στην «ζυγαριά της όχλησης» και βάσει αυτής της μέτρησης να βγει κάποιο χρήσιμο συμπέρασμα. Σαν παράδειγμα ανωμαλίας του νόμου να αναφέρουμε ότι το κοινό πρατήριο βενζίνης και το σημείο επαναφόρτισης ηλεκτροκίνητου οχήματος, κατατάσσονται αμφότερα στην ίδια ειδική κατηγορία «Πρατήρια παροχής καυσίμων και ενέργειας»! Φαίνεται ότι στη «ζυγαριά της όχλησης» βγήκαν ισοβαρή.
Η έλλειψη συγκεκριμένων κατευθύνσεων για την άσκηση πολιτικής στις χρήσεις γης, έχει αφήσει ορθάνοιχτο το πεδίο των αυθαίρετων τροπολογιών και ερμηνειών. Δεν είναι τυχαίο ότι το προηγούμενο διάταγμα του 1987, είχε τροποποιηθεί, επεκταθεί και «ερμηνευθεί» από δεκάδες νόμους, διατάγματα και εγκυκλίους. Και φυσικά, όταν εκαλείτο η αρμόδια Πολεοδομία να εκδώσει βεβαίωση χρήσης γης για συγκεκριμένη δραστηριότητα, σε πολλές περιπτώσεις η αυθαιρεσία και η συναλλαγή υπερείχε της κοινής λογικής και της ασφάλειας δικαίου.
Δυστυχώς θα έχουμε και πάλι τα ίδια
Όλα δείχνουν ότι, μέχρι να σοβαρευτούμε και να θέσουμε το θέμα των χρήσεων σε ορθολογική βάση, θα συναντούμε τα ίδια τεχνητά προβλήματα. Θα θέλει για παράδειγμα ένας επαγγελματίας να ανοίξει «Καφέ μπαρ με μεζέ» και όλοι θα ψάχνουν να βρουν αν υπάγεται στην ειδική κατηγορία 12 (Εστίαση) ή στην ειδική κατηγορία 13 (Αναψυκτήριο) ενώ δεν είναι παρά κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος του οποίου η αδειοδότησή ρυθμίζεται από σχετική απόφαση.
Σ’ αυτό ειδικά το σημείο, αξίζει να θυμηθούμε ότι ήδη από το 2014 ο νόμος 4269 – που καταργήθηκε με πρωτοφανή για την Ελληνική Διοίκηση σβελτάδα – αντιμετώπιζε τα γνωστά προβλήματα των χρήσεων κατά τρόπο εναρμονισμένο με την πραγματικότητα, συνδέοντας όλη την ποικιλία των χρήσεων με τους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας (ΚΑΔ) όπως καταγράφονται στον κατάλογο Οικονομικών Δραστηριοτήτων.
Δηλαδή, ο 4269 – που είναι πλέον παρελθόν – συνέδεε τις χρήσεις με έναν δυναμικά ανανεωνόμενο εθνικό κατάλογο παρέχοντας στον πολίτη τη δυνατότητα, με ελάχιστο κόπο και χωρίς καμία εξειδίκευση, να γνωρίζει αν μια χρήση επιτρέπεται ή όχι σε μια συγκεκριμένη θέση. Ο 4269 στερούσε από την διοίκηση την δυνατότητα να άγει και να φέρει τον πολίτη.
Το «νέο» διάταγμα του 2018, κινούμενο στην αντίθετη κατεύθυνση του «κακού» 4269, ακολούθησε τα ίχνη του – ιστορικού πλέον ενδιαφέροντος – διατάγματος του 1987 και χώρισε την επικράτεια σε 13 γενικές κατηγορίες χρήσεων, τις οποίες εξειδίκευσε σε 47 ειδικές κατηγορίες και μερικές τις εξειδικεύει περεταίρω σε υποκατηγορίες, φτάνοντας σε 109 αναλυτικές χρήσεις.
Άραγε, με αυτές τις 109 αναλυτικές χρήσεις φιλοδοξούμε να εξαντλήσουμε το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων; Πιστεύουμε στα σοβαρά ότι με αυτές τις 109 περιπτώσεις, ότι μπορούμε σήμερα και στο μέλλον να χτίζουμε όλα τα «επιτρέπεται» και τα «απαγορεύεται» σε όλη την επικράτεια, για όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, σημερινές και μελλοντικές; Θεωρώ πως όχι και ότι, χωρίς ερμηνευτικές εγκυκλίους, είναι πρακτικά αδύνατον.
Περίεργες εξειδικεύσεις
Ως εδώ, ας δεχθούμε ότι όλα είναι αναμενόμενα. Όμως καταγράφονται και μερικά αξιοπερίεργα που δύσκολα μπορεί κανείς να ερμηνεύσει. Ένα παράδειγμα: Για ποιο λόγο άραγε, από αυτές τις 47 ειδικές κατηγορίες επιλέχθηκε ειδικώς η «Περίθαλψη» για να αποκτήσει 4 υποκατηγορίες και άλλες 16 υπο-υποκατηγορίες; Και πώς η «Περίθαλψη» έφτασε σε τέτοιο βασανιστικά εξαντλητικό βαθμό εξειδίκευσης, όταν στο σχέδιο προεδρικού διατάγματος στη διαβούλευση του Φεβρουαρίου 2017 η κατηγορία «Περίθαλψη» είχε όλες κι όλες δύο (2) υποκατηγορίες;
Το διάταγμα για τις χρήσεις ισχυρίζεται στην εισαγωγή ότι «από τις κανονιστικές διατάξεις του παρόντος διατάγματος δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού…».
Θεωρώ ότι έπρεπε να συμπληρώνεται από την φράση «…δεν αυξάνει το ιδιωτικό χρέος, ούτε τις οφειλές στην εφορία και στις τράπεζες, ούτε εξαντλεί την υπομονή του πολίτη που αναζητά εναγωνίως ένα καλύτερο αύριο».
Αθήνα, 8/7/2018
Κώστας Κουρούνης
πολιτικός μηχανικός πολεοδόμος
