Ο στόχος της βιωσιμότητας είναι να ιδρύουμε, να επεκτείνουμε, να τροποποιούμε και εν τέλει να ζούμε σε πόλεις ασφαλείς, χωρίς αποκλεισμούς, ανθεκτικές, ευπροσάρμοστες στους λογής κλυδωνισμούς και τελικά βιώσιμες.
Το 2015 εγκρίθηκε η ατζέντα για την αειφόρο ανάπτυξη του 2030 και οι 17 στόχοι της για την αειφόρο ανάπτυξη. Το 2016, τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, αντιμετωπίζοντας την ανάγκη περιορισμού της αύξησης των παγκόσμιων θερμοκρασιών. Πρόκειται για μια προσπάθεια του ΟΗΕ και των εταίρων του, για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου χωρίς να μείνει κανείς πίσω.
Τα παρακάτω στηρίζονται στα κείμενα που συνοδεύουν τον 11ο στόχο του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις βιώσιμες πόλεις. Για λεπτομέρειες επισκεφθείτε τη διεύθυνση http://www.un.org/sustainabledevelopment
Του Κώστα Κουρούνη
Γιατί ειδικά στις πόλεις;
Διότι αν το δούμε σε παγκόσμια κλίμακα, το 50% της ανθρωπότητας, δηλαδή 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι, σήμερα ζουν σε πόλεις. Και ο αριθμός αυτός θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Στην Ελλάδα ο βαθμός αστικοποίησης είναι πολύ υψηλότερος και το 2015 ξεπέρασε το 78% με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης σχεδόν 0,5% και αναμενόμενο ποσοστό για το 2050 το 85% (ΟΗΕ – Τμήμα πληθυσμιακών ερευνών).
Άρα, για την μεγάλη πλειοψηφία της, το μέλλον της ανθρωπότητας εξαρτάται άμεσα από το μέλλον των ίδιων των πόλεων στις οποίες ζει και εργάζεται. Για τον ίδιο λόγο το μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα: η φτώχεια, η κλιματική αλλαγή, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση, πρέπει να αντιμετωπιστούν σε επίπεδο πόλης.
Ποιες είναι οι πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις σήμερα;
Η ανισότητα. Πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε άθλιες συνθήκες κατοικίας (παραγκουπόλεις) και αυτός ο αριθμός αυξάνεται.
Τα επίπεδα της κατανάλωσης ενέργειας και της ρύπανσης. Οι μετρήσεις είναι ανησυχητικές. Οι πόλεις καταλαμβάνουν μόνο το 3% της γης αλλά καταναλώνουν από το 60 έως το 80% της παραγόμενης ενέργειας και ευθύνονται για το 75% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η κλιματική αλλαγή. Πολλές πόλεις είναι περισσότερο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές λόγω της υψηλής πληθυσμιακής συγκέντρωσης και της θέσης τους. Με αυτά τα δεδομένα, η ενίσχυση της αντοχής τους έχει πλέον ζωτική σημασία για την αποφυγή ανθρώπινων, κοινωνικών και οικονομικών ζημιών.
Ζω σε πόλη, αλλά δεν διαπιστώνω κανένα από αυτά τα ζητήματα. Γιατί πρέπει να με νοιάζει;
Όλα αυτά τα ζητήματα θα επηρεάσουν τελικά κάθε πολίτη. Οι αυξημένες ανισότητες οδηγούν σε αναταραχή και κοινωνική ανασφάλεια. Η ένταση της ρύπανσης επιδεινώνει την υγεία όλων, την παραγωγικότητα των εργαζομένων και τελικά την οικονομία. Οι φυσικές καταστροφές δυνητικά διαταράσσουν τον τρόπο ζωής όλων. Είναι θέμα τύχης να μην συμβεί κάτι τέτοιο.
Τι συμβαίνει εάν οι πόλεις απλώς αφεθούν να αναπτυχθούν από μόνες τους;
Οι επιπτώσεις μιας κακοσχεδιασμένης αστικοποίησης (ή μιας αστικοποίησης που αφέθηκε να συμβεί μόνη της, χωρίς σχέδιο) μπορεί να μετρηθεί από κακής ποιότητας κατοικία, την κυκλοφοριακή συμφόρηση, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, την αστική διάχυση και την προαστιοποίηση.
Οι φτωχογειτονιές τραβάνε προς τα κάτω όχι μόνο το Ακαθάριστο Εγχώριο και Εθνικό Προϊόν αλλά και τον προσδόκιμο μέσο όρο ζωής. Αν επιλέξουμε να ενεργούμε με βιώσιμο τρόπο, τότε στις πόλεις μας όλοι οι πολίτες ζουν μια αξιοπρεπή ζωή και αποτελούν μέρος της παραγωγικής δυναμικής της πόλης. Δημιουργούμε δηλαδή μια ευημερία και μια κοινωνική σταθερότητα για όλους, χωρίς επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Είναι ακριβό να τεθούν σε εφαρμογή βιώσιμες πρακτικές;
Το κόστος είναι ελάχιστο σε σχέση με τα οφέλη. Εννοείται ότι ένα λειτουργικό δίκτυο δημόσιων μεταφορών κοστίζει. Όμως τα οφέλη είναι τεράστια όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα, την ποιότητα ζωής, το περιβάλλον και τη συνολική επιτυχία μιας σωστά δικτυωμένης πόλης.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην επίτευξη του στόχου;
- Να αναπτύξουμε ενεργό ενδιαφέρον για την διοίκηση και την διαχείριση της πόλης μας.
- Να έχουμε επίγνωση του τι λειτουργεί, τι πάει καλά και τι όχι στην γειτονιά μας.
- Να συζητάμε, να μιλάμε ανοιχτά για τον τύπο της πόλης που πιστεύουμε ότι μας αξίζει.
- Να αναπτύξουμε ένα όραμα για το κτίριό μας, για το δρόμο και τη γειτονιά μας. Να ενεργούμε και να συζητάμε με βάση αυτό το όραμα. Να το διορθώνουμε με βάση τις απόψεις που ακούμε.
Μερικές ερωτήσεις που αξίζει να θέσουμε στον εαυτό μας και στην κοινότητά μας:
- Υπάρχουν αρκετές θέσεις εργασίας για όλους;
- Είμαστε κοντά σε υγειονομική περίθαλψη;
- Μπορούν τα παιδιά μας να περπατήσουν ως το σχολείο τους με ασφάλεια;
- Μπορούμε να βγούμε βόλτα με την οικογένειά μας το βράδυ;
- Πόσο μακριά είναι η κοντινότερη δημόσια συγκοινωνία;
- Ποια είναι η ποιότητα του περιβάλλοντος και του αέρα;
- Είναι αρκετοί για όλους και σε ποια κατάσταση βρίσκονται οι δημόσιοι κοινόχρηστοι χώροι της πόλης μας;
Όσο καλύτερες είναι οι συνθήκες που δημιουργούμε με την δράση μας στην γειτονιά μας, τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση στην ποιότητα της ζωής σε όλη την πόλη.
Πολεοδόμος Π Μηχανικός
—–