Είναι πια αποδεδειγμένος ο ρόλος και η σημασία της διατροφής στη μεγιστοποίηση της απόδοσης και την αποφυγή των τραυματισμών στους αθλητές/τριες.
Οι πιο συνηθισμένες είναι:
α) άτυπες μορφές νευρικής ανορεξίας
β) βουλιμία ή επεισοδιακή υπερφαγία.
Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι οι γυναίκες αθλήτριες είναι πιο ευάλωτες και εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά των παραπάνω διαταραχών από ότι οι άντρες αθλητές. Οι πιέσεις που μπορεί να δέχονται από τους προπονητές ή και τον κοινωνικό περίγυρο για τη μείωση του σωματικού τους βάρους μπορεί να οδηγήσουν σε προβληματικές συμπεριφορές αναφορικά με τη διατροφή ακόμα και μετά τη διακοπή της ενασχόλησης τους με τον αθλητισμό.
Οι αθλητές/τριες οι οποίοι/ες παρουσιάζουν κάποιου είδους διατροφικής διαταραχής έχουν την τάση να κάνουν αυστηρή κριτική στον εαυτό τους, να βάζουν θεωρητικά άπιαστους και εξαιρετικά υψηλούς αθλητικούς στόχους ενώ είναι πολύ συχνό φαινόμενο να επηρεάζεται η ψυχολογία τους για τον αγώνα από τα παραπανίσια κιλά που μπορεί να έχουν. Συνηθισμένο φαινόμενο αποτελεί η χρήση ρούχων τα οποία δεν διαγράφουν τα κιλά που θεωρούν ή που πραγματικά έχουν, ενώ συχνά μπορεί να παρατηρούνται αισθήματα ντροπής και αμηχανίας στις καθημερινές αθλητικές δραστηριότητες με συνέπεια να υιοθετούν ψυχαναγκαστικές-καταναγκαστικές συμπεριφορές.
Τόσο η νευρική ανορεξία όσο και η βουλιμία είναι πρωτογενής ψυχιατρικές διαταραχές, αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και χαρακτηρίζονται από ελλιπή έλεγχο της διατροφικής συμπεριφοράς του ατόμου. Επεισόδια υπερφαγίας τα οποία συνοδεύονται από αποβολή της προσλαμβάνουσας τροφής με τη χρήση καθαρτικών ή διουρητικών και της πρόκλησης εμετού ή της υπερβολικής ενασχόλησης με τη φυσική δραστηριότητα (ως δευτερογενής ψυχική διαταραχή) είναι το χαρακτηριστικό της νόσου. Η κληρονομικότητα, το φύλο, η ηλικία αλλά και τα συναισθηματικής φύσεως προβλήματα όπως, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, το άγχος, ο τελειοθηρισμός, η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές σε συνδυασμό με τις ιδιαιτερότητες της προσωπικότητας ενός ατόμου είναι μερικοί από τους παράγοντες που ωθούν το άτομο να εκδηλώσει αποκλίνουσα συμπεριφορά σε σχέση με το φαγητό.
Κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας φαγητού τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση με αποτέλεσμα το άτομο να νιώθει ένα αίσθημα ευφορίας και μείωση των αρνητικών ψυχολογικών συμπτωμάτων. Το πρόβλημα είναι ότι η όμορφη αυτή αίσθηση δεν αργεί να αντικατασταθεί από τύψεις και ενοχές, από επιπλέον άγχη για τις προσλαμβανόμενες θερμίδες και κατά συνέπεια να ξεκινήσει ένας φαύλος κύκλος αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων. Οι κίνδυνοι για την υγεία του βουλιμικού ατόμου είναι ποικίλοι.
Όποια και αν είναι τα ψυχολογικά ή βιολογικά αίτια το βέβαιο είναι ότι οι αθλητές/τριες οι οποίοι/ες εκδηλώνουν διατροφικά προβλήματα βιώνουν χαμηλή ποιότητα ζωής, παρουσιάζουν κοινωνική απόσυρση και χαμηλή αθλητική απόδοση και χρειάζεται οπωσδήποτε να αναγνωρίσουν το πρόβλημα έγκαιρα και να δουλέψουν με το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό προκειμένου να βρουν λύση στο πρόβλημα τους. Η ενημέρωση των προπονητών, των γονέων, των «σημαντικών άλλων» και η εκπαίδευση τους ώστε να αντιληφθούν έγκαιρα και να αναφέρουν πιθανές αποκλίνουσες συμπεριφορές σε σχέση με τη διατροφή και το σωματικό βάρος είναι πολύ σημαντική.
–
Φρόσω Πατσού
M.Sc. Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Εθνικής Ομάδας Στίβου
www.idealpsychology.gr
–
