Καθημερινά, δισεκατομμύρια άνθρωποι καταθέτουν τις απόψεις τους μέσω διαδικτύου για πολιτικά, κοινωνικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά και άλλα θέματα. Μέσα σε αυτόν τον τεράστιο όγκο πληροφορίας που είναι διάχυτος σε εκατομμύρια ιστοσελίδες, κρύβεται η «σοφία του κοινού», που στηρίζεται στο ότι οι πολλοί είναι πολλές φορές σοφότεροι από λίγους ειδικούς. Κάθε προσπάθεια όμως ομαδοποίησης ή ταξινόμησης αυτών των απόψεων, ώστε να σχηματιστεί μια συνολική εικόνα ή να εξαχθούν συμπεράσματα όσον αφορά στη γνώμη των πολιτών, φαντάζει αδύνατη.
Στην Ελλάδα, το πρώτο βήμα έγινε το Νοέμβριο του 2010, όταν μια ομάδα ερευνητών από το Εργαστήριο Τεχνολογίας Γνώσεων και Λογισμικού του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» έβαλε στόχο να ομαδοποιήσει και να αναλύσει τις απόψεις των πολιτών που εκφράζονται στην ιστοσελίδα της ανοιχτής διακυβέρνησης (opengov.gr). Το opengov.gr είναι ένας ιστότοπος δημόσιου σχολιασμού διαβουλεύσεων, όπου συζητούνται θέματα διακυβέρνησης, όπως νομοσχέδια, προτάσεις νόμων, πολιτικές διατάξεις, προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος και άλλα θέματα που αφορούν στη δημόσια διοίκηση.
Αφορμή στάθηκε η διαβούλευση που αφορούσε στο φορολογικό νομοσχέδιο του Μαρτίου του 2010, που συγκέντρωσε πάνω από 13.000 σχόλια πολιτών καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την έγκαιρη επεξεργασία της διαθέσιμης πληροφορίας από τους υπαλλήλους του υπουργείου. Ο τότε, λοιπόν, Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων, ζήτησε τη βοήθεια των ερευνητών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» για να βρουν λύση στο αδιέξοδο. Ωστόσο, η παραπάνω διαβούλευση δεν είναι παρά μόνο μια από τις 240 στον ιστότοπο opengov.gr. Τα υπουργεία αναρτούν καθημερινά διαβουλεύσεις, οι πολίτες καταθέτουν τα σχόλιά τους και, με τη σειρά τους, οι αρμόδιοι συνεργάτες κάθε υπουργείου διαβάζουν και συχνά δημοσιεύουν απόψεις και υλικό με στόχο τη δημιουργική ανατροφοδότηση της διαβούλευσης. Εκτός όμως από αυτό το πρώτο στάδιο, όταν παρέλθει η χρονική προθεσμία για τη διαβούλευση, οι αρμόδιοι της Δημόσιας Διοίκησης, οι νομοπαρασκευαστικές ομάδες και οι φορείς πολιτικού σχεδιασμού, οφείλουν να επεξεργάζονται τα σχόλια των πολιτών και να εξάγουν συμπεράσματα όσον αφορά στην άποψη του κοινού.
Ο συνδυασμός του τεράστιου αριθμού σχολίων με την έλλειψη κάποιου εύχρηστου εργαλείου κατηγοριοποίησης και οργάνωσής τους, έκανε το εγχείρημα της αξιοποίησης αυτής της πολύτιμης πληροφορίας μια επίπονη, χρονοβόρα, έως και αδύνατη, σε κάποιες περιπτώσεις, διαδικασία. Αυτό το οργανωτικό κενό ήρθε να καλύψει η ομάδα ερευνητών του ΕΚΕΦΕ «Δ», με επικεφαλής τον Δρ. Γιώργο Παλιούρα και μεταδιδακτορικούς ερευνητές τους Δρ. Ηλία Ζαβιτσάνο και Δρ. Γιώργο Γιαννακόπουλο, που επιχείρησε να αναπτύξει μια εύχρηστη, διαδικτυακή, δωρεάν εφαρμογή που αναλύει, οργανώνει και κατηγοριοποιεί όλα τα σχόλια που αναρτώνται στο opengov.gr.
Αυτή η διαδικτυακή εφαρμογή, που ονομάστηκε Gov.Insight, παρέχει ένα συνδυασμό υπηρεσιών. Πρώτον, μέσα από μια μηχανή αναζήτησης, επιτρέπει την εύρεση λέξεων και φράσεων μέσα σε άρθρα αλλά και σχόλια διαβουλεύσεων. Δεύτερον, παρέχει τη δυνατότητα οργάνωσης των διαβουλεύσεων ανά θέμα συζήτησης, αναγνωρίζοντας ταυτοχρόνως τόσο την κοινή χρήση λέξεων μέσα στα κείμενα, όσο και τα «υπονοούμενα θέματα». Επίσης, το σύστημα «αντιλαμβάνεται» εγκαίρως ποια είναι τα πιο κινητικά θέματα και τα προβλήματα που προκύπτουν κατά τη διαβούλευση. Τρίτον, μια πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτοπόρα υπηρεσία που προσφέρει αυτή η εφαρμογή είναι η ανάλυση συναισθήματος. Για κάθε αναρτημένο σχόλιο, το σύστημα μπορεί να συμπεράνει αν η γνώμη που εκφράστηκε είναι αρνητική, θετική ή ουδέτερη. Αθροίζοντας λοιπόν αυτά τα «συναισθήματα» μπορεί να εξαχθεί ένα γενικό συμπέρασμα όσον αφορά στη γνώμη των σχολιαστών για ένα συγκεκριμένο άρθρο. Τέλος, χρησιμοποιώντας την απεικονιστική τεχνική του δυναμικού σύννεφου λέξεων, το σύστημα μπορεί να δείξει πώς μεταβάλλεται το περιεχόμενο της συζήτησης ενός άρθρου συν τω χρόνω, ανάλογα με τις λέξεις που χρησιμοποιούνται στα σχόλια της κάθε διαβούλευσης.
Το Gov.Insight, παρότι είναι μια εφαρμογή που σχεδιάστηκε αρχικά για να λύσει τα χέρια των δημόσιων λειτουργών, είναι ανοιχτή προς όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Κοινωνικοί και πολιτικοί αναλυτές, ερευνητές, φοιτητές, δημοσιογράφοι, καθώς και πολίτες που θέλουν να μένουν ενήμεροι για θέματα νομοθεσίας και χάραξης πολιτικής μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη διαδικτυακή εφαρμογή με ένα κλικ στο http://gov.insight.iit.demokritos.gr.
Το εργαστήριο του ΕΚΕΦΕ «Δ» που σχεδίασε το Gov.Insight συμμετέχει στο ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο NOMAD, που στόχο έχει να βοηθήσει τους φορείς διαμόρφωσης πολιτικών και λήψης αποφάσεων να συνεργαστούν αποτελεσματικά με τους Ευρωπαίους πολίτες, ώστε να ακουστεί η γνώμη των τελευταίων και να ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό πολιτικών. Εκμεταλλευόμενο την τεράστια ποσότητα πληροφορίας που είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο (από δημόσια και ιδιωτικά ιστολόγια), το NOMAD συγκεντρώνει, ομαδοποιεί και αναλύει τις γνώμες και τις προτάσεις των πολιτών από οποιαδήποτε πηγή, όπως ιστοσελίδες, ιστολόγια (blogs), ιστότοπους δημόσιας συζήτησης (fora), ειδησεογραφικά site, κ.α., ώστε η πληροφορία που συλλέγεται να συμβάλει στη διαμόρφωση πολιτικών.
Σχετικά link:
Video πλοήγησης στην εφαρμογή Gov.Insight:
http://users.iit.demokritos.gr/~ggianna/temp/GovInsight/Overview.mp4
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Gov.Insight:
http://gov.insight.iit.demokritos.gr/about
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά το NOMAD Project: